Tin tức Edgar Schein – Người tiên phong về văn hóa doanh nghiệp

Trong lĩnh vực quản trị doanh nghiệp, văn hóa doanh nghiệp là một trong những yếu tố quan trọng nhất quyết định sự thành công hay thất bại của một tổ chức. Khi nói đến văn hóa doanh nghiệp, không thể không nhắc đến Edgar Schein – nhà tâm lý học, nhà nghiên cứu quản trị hàng đầu, người đã đặt nền móng cho khái niệm và cách tiếp cận văn hóa trong tổ chức.

Bài viết này sẽ phân tích những đóng góp quan trọng của Edgar Schein đối với văn hóa doanh nghiệp và cách doanh nghiệp có thể áp dụng lý thuyết của ông để phát triển bền vững.


1. Edgar Schein là ai?
Edgar Schein (1928 - 2023) là một nhà tâm lý học người Mỹ gốc Thụy Sĩ, đồng thời là giáo sư danh dự tại Trường Quản trị Sloan thuộc Học viện Công nghệ Massachusetts (MIT). Ông nổi tiếng với những nghiên cứu sâu sắc về văn hóa tổ chức, lãnh đạo, và quản trị doanh nghiệp.

Ông là người đầu tiên định nghĩa văn hóa doanh nghiệp không chỉ đơn thuần là những quy tắc được ghi chép mà còn là một hệ thống niềm tin, giá trị và hành vi ăn sâu vào tổ chức, ảnh hưởng đến cách nhân viên làm việc và ra quyết định.

2. Lý thuyết 3 cấp độ văn hóa doanh nghiệp
Edgar Schein đã phát triển mô hình 3 cấp độ của văn hóa doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về cách hình thành và duy trì văn hóa trong tổ chức.

Cấp độ 1: Tạo tác hữu hình (Artifacts)
Đây là những yếu tố dễ quan sát nhất trong văn hóa doanh nghiệp, bao gồm:

• Kiến trúc văn phòng, logo, trang phục của nhân viên.
• Cách nhân viên giao tiếp, làm việc, tổ chức cuộc họp.
• Nghi thức, lễ kỷ niệm, giá trị thương hiệu thể hiện ra bên ngoài.

Mặc dù dễ nhận biết, nhưng các tạo tác hữu hình không phản ánh đầy đủ bản chất văn hóa nếu không đi kèm với giá trị và niềm tin bên trong.

Cấp độ 2: Giá trị được chấp nhận (Espoused Values)
Đây là những nguyên tắc, triết lý lãnh đạo và giá trị mà công ty công khai khẳng định. Chẳng hạn:

• “Khách hàng là ưu tiên hàng đầu.”
• “Chúng tôi đề cao tinh thần đổi mới và sáng tạo.”

Tuy nhiên, Schein nhấn mạnh rằng giá trị công khai chưa chắc phản ánh đúng thực tế, mà phải được kiểm chứng qua hành vi thực tế của tổ chức.

Cấp độ 3: Giá trị ngầm định (Basic Assumptions)
Đây là tầng sâu nhất của văn hóa doanh nghiệp – những giá trị và niềm tin đã ăn sâu vào tổ chức đến mức không còn được đặt câu hỏi.

Ví dụ:

• Ở Google, nhân viên mặc định rằng đổi mới sáng tạo là điều tất yếu.
• Tại Netflix, nhân viên tự động hiểu rằng họ có trách nhiệm cao với công việc thay vì bị giám sát chặt chẽ.

Đây là cấp độ khó thay đổi nhất, nhưng lại có ảnh hưởng lớn nhất đến cách một doanh nghiệp vận hành.

3. Ứng dụng lý thuyết Edgar Schein trong xây dựng văn hóa doanh nghiệp
Doanh nghiệp muốn xây dựng văn hóa bền vững cần làm rõ các cấp độ văn hóa theo mô hình của Schein:

• Xác định các tạo tác hữu hình phù hợp với giá trị cốt lõi (thiết kế không gian, phong cách giao tiếp).
• Đảm bảo giá trị công khai phải đi đôi với hành động thực tế, tránh khẩu hiệu sáo rỗng.
• Tác động đến niềm tin sâu xa của tổ chức bằng cách thay đổi tư duy lãnh đạo, chính sách quản lý và cách ra quyết định.

5. Kết Luận
Những đóng góp của Edgar Schein về văn hóa doanh nghiệp đã tạo ra một nền tảng quan trọng giúp các doanh nghiệp hiểu rõ hơn về bản chất của tổ chức và cách xây dựng một môi trường làm việc hiệu quả.

Để doanh nghiệp có thể phát triển vững mạnh, cần áp dụng mô hình 3 cấp độ của Schein, từ đó tạo ra một hệ thống giá trị phù hợp, thúc đẩy sự phát triển bền vững và cạnh tranh trong thời đại mới.

Tìm hiểu thêm về văn hóa doanh nghiệp và cách áp dụng mô hình của Edgar Schein tại:
WiseBusiness - Văn Hóa Doanh Nghiệp Là Gì?