Bảo hiểm xã hội (BHXH) là một trong những chính sách an sinh xã hội quan trọng, mang đến sự bảo vệ và hỗ trợ thiết thực cho người lao động khi gặp khó khăn do ốm đau, tai nạn, thai sản, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp hoặc về hưu. Để đảm bảo quyền lợi của mình, người lao động cần hiểu rõ cách tính BHXH và cập nhật những thay đổi trong chính sách. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về cách tính BHXH và 6 quy định mới nhất năm 2023. Phần 1: Cách tính bảo hiểm xã hội 1. Cách tính mức đóng BHXH hàng tháng Mức đóng BHXH hàng tháng được tính dựa trên mức lương đóng BHXH bắt buộc và tỷ lệ % đóng BHXH. Cụ thể: Công thức: Mức đóng BHXH hàng tháng = Mức lương đóng BHXH bắt buộc x Tỷ lệ % đóng BHXH a) Mức lương đóng BHXH bắt buộc Bao gồm: Tiền lương Phụ cấp chức vụ, chức danh, trách nhiệm, nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm Phụ cấp thâm niên, khu vực, lưu động Các phụ cấp có tính chất tương tự Các khoản xác định được mức tiền cụ thể cùng mức lương thỏa thuận trong hợp đồng lao động và trả thường xuyên khi trả lương. b) Tỷ lệ % đóng BHXH: Người lao động Việt Nam: Nếu doanh nghiệp gửi văn bản đề nghị đóng quỹ TNLĐ - BNN với mức thấp hơn và được Bộ LĐ-TB&XH chấp thuận: 31,8% (người sử dụng lao động đóng 21,3%, người lao động đóng 10,5%). Nếu doanh nghiệp không gửi văn bản đề nghị hoặc hết thời gian được đóng với mức thấp hơn: 32% (người sử dụng lao động đóng 21,5%, người lao động đóng 10,5%). Người lao động nước ngoài: Nếu doanh nghiệp gửi văn bản đề nghị đóng quỹ TNLĐ - BNN với mức thấp hơn và được Bộ LĐ-TB&XH chấp thuận: 7,8% (người sử dụng lao động đóng 6,3%, người lao động đóng 1,5%). Nếu doanh nghiệp không gửi văn bản đề nghị hoặc hết thời gian được đóng với mức thấp hơn: 8% (người sử dụng lao động đóng 6,5%, người lao động đóng 1,5%). Lưu ý: Từ ngày 01/01/2022, người sử dụng lao động đóng thêm 14% và người lao động đóng thêm 8% vào quỹ hưu trí, tử tuất. Ví dụ: Bạn là người lao động Việt Nam, mức lương đóng BHXH là 10.000.000 đồng/tháng, doanh nghiệp bạn đang đóng BHXH theo mức 32%. Vậy mức đóng BHXH hàng tháng của bạn là: 10.000.000 x 10,5% = 1.050.000 đồng. Trong đó: Bảo hiểm thất nghiệp: 10.000.000 x 1% = 100.000 đồng Bảo hiểm y tế: 10.000.000 x 1,5% = 150.000 đồng Bảo hiểm xã hội: 10.000.000 x 8% = 800.000 đồng 2. Cách tính BHXH một lần a) Đối tượng áp dụng: Người lao động đủ điều kiện hưởng BHXH một lần theo quy định (xem chi tiết tại Phần 2). b) Cách tính: Người lao động đóng BHXH trước năm 2014: Mức hưởng BHXH một lần bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH, tính theo thời gian đóng BHXH. Người lao động đóng BHXH từ năm 2014 trở đi: Công thức: Mức hưởng = (1,5 x Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH x Thời gian đóng BHXH) / 12 Trong đó: Mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH là mức bình quân của các tháng đóng BHXH, tính đến tháng liền kề trước tháng người lao động có yêu cầu hưởng BHXH một lần. Thời gian đóng BHXH tính từ ngày đóng BHXH đầu tiên đến ngày chấm dứt đóng BHXH. Ví dụ: Bạn đã đóng BHXH từ năm 2015 đến tháng 12/2022 với mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH là 8.000.000 đồng. Tháng 1/2023 bạn đủ điều kiện hưởng BHXH một lần. Như vậy, thời gian đóng BHXH của bạn là 8 năm (từ 2015 đến 2022). Mức hưởng BHXH một lần của bạn là: (1,5 x 8.000.000 x 8) / 12 = 8.000.000 đồng Phần 2: 6 quy định mới về BHXH năm 2023 Thông tư 18/2022/TT-BYT có hiệu lực từ 15/02/2023 đã bổ sung và sửa đổi một số điều của Thông tư 56/2017/TT-BYT, mang đến nhiều điểm mới liên quan đến BHXH. Dưới đây là 6 quy định mới nổi bật: 1. Mở rộng đối tượng được hưởng BHXH một lần: Bổ sung thêm các trường hợp được hưởng BHXH một lần, bao gồm: Người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm: Ung thư, bại liệt, xơ gan cổ chướng, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS. Người mắc các bệnh, tật suy giảm khả năng lao động trên 81% trở lên, không tự kiểm soát hoặc không tự chăm sóc, phục vụ nhu cầu sinh hoạt cá nhân. 2. Sửa đổi hồ sơ khám giám định lần đầu để hưởng BHXH: Bổ sung thêm một số giấy tờ cần thiết trong hồ sơ khám giám định lần đầu, bao gồm: Bản sao có chứng thực giấy tờ tùy thân: Chứng minh nhân dân, căn cước công dân, hộ chiếu hoặc giấy tờ khác có giá trị thay thế. Giấy tờ chứng minh thời gian công tác, đóng BHXH (nếu có). 3. Chủ động giám định lại tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp để hưởng BHXH: Người lao động được chủ động đề nghị giám định lại tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp để hưởng BHXH sau ít nhất 2 năm kể từ ngày được Hội đồng Giám định y khoa kết luận tỷ lệ suy giảm khả năng lao động. Trường hợp thương tật hoặc bệnh nghề nghiệp không có khả năng điều trị ổn định theo quy định, người lao động được làm thủ tục giám định trước hoặc ngay trong quá trình điều trị. 4. Nghỉ việc hưởng BHXH do sảy thai, phá thai, thai lưu có thể lên tới 50 ngày: Bổ sung quy định, trường hợp người lao động bị sẩy thai, phá thai, thai lưu mà tuổi thai từ 13 tuần tuổi trở lên thì thời gian nghỉ tối đa theo quy định nhưng không quá 50 ngày cho 1 lần cấp giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH. 5. Quy định cấp giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH cho người nhiễm Covid-19: Người lao động nhiễm Covid-19 điều trị nội trú hoặc ngoại trú tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được thành lập theo quy định được cấp giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH. Các cơ sở này bao gồm: Các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh được thành lập theo quy định của Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2009. Các bệnh viện dã chiến, điều trị, hồi sức cấp cứu Covid-19. Các trung tâm hồi sức tích cực người bệnh Covid-19. 6. Được yêu cầu cấp giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH nếu khám mà chưa được cấp: Người lao động có quyền yêu cầu cấp giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH trong trường hợp đi khám bệnh, chữa bệnh mà chưa được cơ sở y tế cấp. Kết luận: Việc nắm vững cách tính BHXH và cập nhật những quy định mới giúp người lao động bảo vệ quyền lợi của bản thân một cách tốt nhất. Bên cạnh đó, hãy chủ động tìm hiểu thêm thông tin từ các nguồn chính thống, hoặc liên hệ cơ quan BHXH gần nhất để được giải đáp thắc mắc. Đọc ngay: https://www.aia.com.vn/vi/song-khoe/loi-khuyen/tai-chinh/cach-tinh-bao-hiem-xa-hoi.html
