Tăng cân nhanh không rõ nguyên nhân có thể là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Thay vì chỉ là hậu quả của việc ăn uống quá nhiều hoặc ít vận động, tăng cân đột ngột có thể liên quan đến các bệnh lý tiềm ẩn. Vậy bị tăng cân nhanh là bệnh gì và làm thế nào để nhận biết nguyên nhân cũng như phòng ngừa? Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về các nguyên nhân dẫn đến tăng cân nhanh và cách xử lý. 1. Bị tăng cân nhanh là bệnh gì? Những nguyên nhân tiềm ẩn Tăng cân đột ngột có thể liên quan đến nhiều yếu tố và bệnh lý, từ vấn đề về hormone, đến sự rối loạn trong hệ tiêu hóa hay vấn đề liên quan đến tim mạch. Dưới đây là những nguyên nhân thường gặp khiến bạn bị tăng cân nhanh chóng. a. Rối loạn nội tiết tố Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây ra tăng cân nhanh chính là rối loạn nội tiết tố. Những hormone quan trọng như insulin, cortisol, và hormone tuyến giáp đóng vai trò điều chỉnh quá trình trao đổi chất và dự trữ năng lượng. Suy giáp (Hypothyroidism): Đây là tình trạng tuyến giáp hoạt động kém hiệu quả, làm chậm quá trình trao đổi chất và dẫn đến tăng cân. Các triệu chứng khác bao gồm mệt mỏi, da khô, tóc rụng và lạnh người. Hội chứng Cushing: Xảy ra khi cơ thể sản xuất quá nhiều hormone cortisol, dẫn đến tích trữ mỡ thừa ở vùng bụng, cổ và mặt. Bệnh nhân thường gặp tình trạng tăng cân không kiểm soát. Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): Đây là rối loạn hormone thường gặp ở phụ nữ, gây ra sự gia tăng cân nặng, đặc biệt là ở vùng bụng, kèm theo chu kỳ kinh nguyệt không đều và khó thụ thai. b. Tích nước (Phù nề) Một nguyên nhân phổ biến khác của việc tăng cân nhanh là tình trạng tích nước (phù nề). Phù có thể xảy ra do rối loạn chức năng thận, gan, hoặc tim mạch, khiến cơ thể giữ lại lượng nước dư thừa. Suy tim: Tăng cân nhanh chóng có thể là dấu hiệu của suy tim khi cơ thể không thể bơm máu hiệu quả, dẫn đến tình trạng tích nước ở chân, bụng, và mắt cá chân. Bệnh thận: Khi chức năng thận bị suy giảm, cơ thể không thể loại bỏ nước thừa, dẫn đến tình trạng tích nước và tăng cân. c. Rối loạn tiêu hóa Một số vấn đề về tiêu hóa có thể làm tăng cân nhanh chóng. Sự tích tụ mỡ trong cơ thể có thể là do rối loạn chuyển hóa, sự mất cân bằng trong vi khuẩn đường ruột, hoặc sự hấp thụ dinh dưỡng không bình thường. Hội chứng ruột kích thích (IBS): Gây đầy hơi, khó tiêu và có thể làm tăng cân do tình trạng viêm nhiễm và sự thay đổi trong quá trình tiêu hóa. Táo bón mãn tính: Khi hệ tiêu hóa không hoạt động bình thường, phân bị giữ lại trong ruột lâu hơn, gây ra tăng cân do tình trạng đầy hơi và tích nước. d. Tác dụng phụ của thuốc Một số loại thuốc có thể gây ra tăng cân nhanh chóng do tác dụng phụ của chúng. Các loại thuốc này bao gồm: Thuốc chống trầm cảm: Nhiều loại thuốc điều trị trầm cảm có thể gây ra tăng cân do ảnh hưởng đến sự cân bằng hormone và quá trình trao đổi chất. Thuốc steroid: Các loại thuốc chứa steroid như prednisone có thể gây giữ nước, tăng cảm giác thèm ăn và làm tăng cân. e. Stress và giấc ngủ không đủ Căng thẳng (stress) và thiếu ngủ có thể gây ra sự thay đổi trong việc sản xuất hormone, dẫn đến tình trạng tăng cân. Hormone cortisol sẽ tăng khi cơ thể gặp căng thẳng, khiến bạn dễ dàng tăng cân ở vùng bụng. Ngoài ra, giấc ngủ không đủ hoặc không chất lượng cũng làm giảm khả năng trao đổi chất và tăng cảm giác đói, dẫn đến ăn nhiều hơn và tích trữ năng lượng dư thừa. 2. Làm thế nào để nhận biết tăng cân do bệnh lý? Việc tăng cân đột ngột trong một khoảng thời gian ngắn mà không có lý do rõ ràng thường là dấu hiệu của một vấn đề sức khỏe. Dưới đây là một số dấu hiệu cảnh báo bạn cần chú ý: Tăng cân bất thường không liên quan đến thay đổi lối sống: Nếu bạn không thay đổi chế độ ăn uống hoặc hoạt động nhưng vẫn tăng cân nhanh, đó có thể là dấu hiệu của bệnh lý. Phù nề (tích nước): Cảm giác sưng phù ở các chi, bụng, hoặc mặt có thể cho thấy sự tích nước bất thường trong cơ thể. Mệt mỏi, khó thở, hoặc suy nhược: Nếu bạn cảm thấy mệt mỏi, khó thở, hoặc suy nhược cùng với việc tăng cân, bạn nên đi kiểm tra sức khỏe ngay. Rối loạn kinh nguyệt ở phụ nữ: Tăng cân nhanh kèm theo rối loạn chu kỳ kinh nguyệt có thể là dấu hiệu của hội chứng buồng trứng đa nang hoặc các rối loạn nội tiết khác. 3. Cách phòng ngừa tăng cân nhanh Để phòng ngừa tình trạng tăng cân nhanh do các bệnh lý, việc duy trì lối sống lành mạnh và theo dõi sức khỏe là rất quan trọng. Dưới đây là một số cách giúp bạn duy trì cân nặng ổn định và ngăn ngừa các vấn đề sức khỏe: a. Duy trì chế độ ăn uống cân đối Hạn chế tiêu thụ thực phẩm chứa nhiều đường và chất béo xấu, đồng thời bổ sung các loại thực phẩm giàu dinh dưỡng như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và protein nạc. Điều này giúp cơ thể duy trì cân nặng ổn định và hạn chế tích tụ mỡ thừa. b. Tập thể dục đều đặn Hoạt động thể chất giúp đốt cháy calo và tăng cường trao đổi chất. Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày với các bài tập như đi bộ, chạy bộ, yoga hoặc bơi lội có thể giúp duy trì cân nặng và giảm nguy cơ các bệnh liên quan đến tăng cân. c. Kiểm soát stress và giấc ngủ Căng thẳng và thiếu ngủ có thể ảnh hưởng lớn đến cân nặng. Hãy tập luyện các kỹ thuật thư giãn như thiền, yoga và đảm bảo ngủ đủ 7-9 giờ mỗi đêm để cơ thể được phục hồi và hoạt động hiệu quả. d. Thường xuyên kiểm tra sức khỏe Thăm khám định kỳ để kiểm tra các chỉ số cơ thể, nồng độ hormone, và các dấu hiệu bệnh lý khác giúp bạn phát hiện sớm những vấn đề sức khỏe tiềm ẩn và điều trị kịp thời. Kết luận Bị tăng cân nhanh có thể là dấu hiệu của nhiều vấn đề sức khỏe tiềm ẩn, bao gồm rối loạn nội tiết tố, tích nước, các vấn đề tiêu hóa, hoặc tác dụng phụ của thuốc. Việc nhận biết sớm nguyên nhân và thực hiện các biện pháp phòng ngừa kịp thời sẽ giúp bạn duy trì cân nặng và sức khỏe ổn định. Nếu bạn thấy mình tăng cân đột ngột mà không rõ nguyên nhân, hãy nhanh chóng thăm khám bác sĩ để kiểm tra và điều trị đúng cách.
