Cốt truyện chính là cuộc chiến phân tranh kéo dài suốt một trăm năm giữa ba tập đoàn phong kiến: Ngụy (Tào Tháo) – Thục (Lưu Bị) – Ngô (Tôn Quyền). Trong đó, Tào Tháo một nhân vật với câu nói rất nổi tiếng “thà ta phụ người chứ nhất quyết không để người phụ ta”. Đây là nhân vật gian hiểm, tàn bạo, gần như là nhân vật phản diện chính, có những nét tích cách nổi bật, một nhân vật gây ra nhiều sự tranh cãi về sau, khiến người đời vừa yêu lại vừa ghét. Trái với Tào Tháo, Lưu Bị, vua nước Thục bấy giờ, một vị vua anh minh, cao thượng, trung quân ái quốc được người người kính nể. Cuối cùng cũng không thể không nhắc đến Gia Cát Lượng, một nhân vật được cả người đời trước và đời sau đều yêu thích và nhắc đến nhiều nhất trong tác phẩm, tài trí hơn người, ứng xử khéo léo, đã góp công rất lớn vào những chiến thắng lẫy lừng của Lưu Bị. Và còn rất nhiều những nhân vật khác như Trương Phi, Tôn Quyền, Quan Vũ… nhưng đây là ba nhân vật điển hình được Lưu Quán Trung khắc họa rất rõ nét, đã góp thành công vô cùng to lớn vào trong tác phẩm này.
