Thẩm Định Giá Shark Tank và câu chuyện đằng sau “định giá” doanh nghiệp

Nếu bạn không làm trong lĩnh vực tài chính hay đầu tư, có thể bạn không thường xuyên nghe tới khái niệm “định giá doanh nghiệp”. Tuy nhiên, nếu là người hâm mộ chương trình Shark Tank, bạn chắc chắn đã nghe từ này rất nhiều – thậm chí, đó là trung tâm của mọi cuộc thương lượng giữa các doanh nhân và các “Shark”.

Định giá luôn là điểm gây tranh cãi trong Shark Tank. Vậy tại sao các nhà sáng lập lại thường định giá quá cao, trong khi các nhà đầu tư lại luôn thách thức mức định giá đó?

⚖️ Tại sao có sự khác biệt về định giá?

Góc nhìn từ doanh nhân


Các doanh nhân thường mang theo sự nhiệt huyết và niềm tin mãnh liệt vào tương lai rực rỡ của công ty mình. Họ định giá doanh nghiệp không chỉ dựa trên kết quả hiện tại, mà còn trên kỳ vọng tăng trưởng, tầm nhìn dài hạn và niềm tin rằng tất cả sẽ diễn ra đúng như kế hoạch.

Góc nhìn từ các Shark


Ngược lại, các Shark là những nhà đầu tư chuyên nghiệp, giàu kinh nghiệm. Họ hiểu rằng:

• 
  Kế hoạch kinh doanh thường không đi đúng hướng
  
  
• 
  Đa số startup thất bại
  
  
• 
  Mỗi khoản đầu tư là một rủi ro cao, nên lợi nhuận kỳ vọng cũng phải cao tương ứng.
  

Vì vậy, khi Shark rót vốn, họ cần có một mức lợi nhuận tiềm năng đủ hấp dẫn để bù đắp rủi ro và công sức của mình.

Một ví dụ đơn giản về định giá


Nếu một doanh nhân yêu cầu 100.000 USD để đổi lấy 10% cổ phần → Họ đang định giá công ty ở mức 1 triệu USD.

Tuy nhiên, nếu Shark cho rằng doanh nghiệp chỉ đáng giá 500.000 USD, họ có thể phản hồi bằng đề nghị:

“Tôi sẽ đầu tư 100.000 USD, nhưng lấy 20% cổ phần.”
​

Sự khác biệt trong định giá chính là điểm khởi đầu của cuộc đàm phán đầu tư.

Các phương pháp định giá Shark sử dụng

1. Phương pháp định giá dựa trên thu nhập tương lai (Income-Based Valuation)


Đây là phương pháp phổ biến và quan trọng nhất, đặc biệt khi doanh nghiệp đã có doanh thu hoặc lợi nhuận.

Nguyên lý cốt lõi:

Giá trị của một doanh nghiệp chính là giá trị hiện tại của những dòng tiền mà nó có thể tạo ra trong tương lai.
​

Quy trình:

• 
  Các Shark đặt câu hỏi về doanh thu, chi phí, lợi nhuận hiện tại.
  
  
• 
  Họ ước tính dòng tiền hoặc lợi nhuận kỳ vọng trong 3–5 năm tới.
  
  
• 
  Sau đó, họ chiết khấu dòng tiền đó với một tỷ suất sinh lời yêu cầu (required rate of return) – thường khá cao, vì rủi ro startup là lớn.
  

Ví dụ:

• 
  Nếu kỳ vọng doanh nghiệp tạo ra 200.000 USD lợi nhuận/năm trong 3 năm tới
  
  
• 
  Và Shark kỳ vọng lãi suất 30%/năm → Giá trị hiện tại sẽ thấp hơn đáng kể so với tổng số tiền đó.
  

Cần lưu ý:

• 
  Rủi ro càng cao → Tỷ lệ chiết khấu càng lớn → Giá trị hiện tại càng thấp.
  
  
• 
  Các Shark cũng tính đến “exit value” – tức là giá mà họ có thể bán cổ phần trong tương lai (thường là 5–10 năm sau).
  

2. Phương pháp định giá dựa trên thị trường (Market-Based Valuation)


Tương tự như việc so sánh giá nhà, phương pháp này sử dụng dữ liệu từ các giao dịch tương tự để ước lượng giá trị.

Cách làm:

• 
  So sánh doanh nghiệp với các công ty cùng ngành, cùng quy mô, đã được mua bán hoặc đang niêm yết.
  
  
• 
  Dùng bội số định giá (multiples): như doanh thu, lợi nhuận, EBITDA.
  

Ví dụ:

Doanh nghiệp có doanh thu 100.000 USD/năm, định giá 1 triệu USD → bội số giá/doanh thu là 10x.
​

Các Shark sẽ đánh giá xem bội số đó có hợp lý không bằng cách đối chiếu với thị trường:

• 
  Nếu bội số trung bình ngành là 3x, mà doanh nhân định giá theo 10x → Shark sẽ phản đối.
  

3. Các yếu tố bổ sung trong định giá


Ngoài hai phương pháp chính trên, các Shark còn cân nhắc:

a. Tài sản vô hình:

• 
  Thương hiệu, bằng sáng chế, công nghệ độc quyền, dữ liệu người dùng.
  

b. Đội ngũ sáng lập:

• 
  Năng lực, cam kết, khả năng lãnh đạo.
  

c. Tính cộng hưởng (Synergy):

• 
  Startup có phù hợp với hệ sinh thái đầu tư của Shark không?
  
  
• 
  Có giúp Shark mở rộng các mảng kinh doanh hiện tại không?
  

d. Chiết khấu vì thiếu thanh khoản:

• 
  Không như cổ phiếu niêm yết, cổ phần startup không dễ bán lại.
  
  
• 
  Do đó, Shark sẽ giảm giá trị để bù cho rủi ro không có thanh khoản.
  

️ e. Chiết khấu do thiếu kiểm soát:

• 
  Nếu Shark chỉ nắm cổ phần thiểu số, họ sẽ không có quyền quyết định trong doanh nghiệp.
  
  
• 
  Điều này cũng làm giảm sức hấp dẫn, kéo theo việc giảm định giá.
  

✅ Kết luận: Định giá – nghệ thuật của đàm phán


Dưới góc nhìn đầu tư, định giá trong Shark Tank không đơn giản là một phép tính. Đó là sự kết hợp giữa khoa học tài chính, trực giác đầu tư, và kỹ năng thương lượng.

Startup nên lưu ý:

• 
  Đừng định giá quá cao nếu không có cơ sở tài chính vững chắc.
  
  
• 
  Hiểu rõ mô hình kinh doanh và tiềm năng lợi nhuận của mình.
  
  
• 
  Chuẩn bị sẵn dữ liệu và lý lẽ thuyết phục để bảo vệ mức định giá.
  
  
• 
  Linh hoạt và sẵn sàng thương lượng với Shark để đạt được một “deal” đôi bên cùng thắng.
  

Bài học rút ra: Khi bước vào Shark Tank, bạn không chỉ gọi vốn – bạn đang chào bán niềm tin vào doanh nghiệp. Và để bán được niềm tin ấy, bạn cần biết rõ giá trị thật sự của mình là bao nhiêu.

Nếu bạn cần một bảng tính mẫu để định giá startup theo phương pháp dòng tiền chiết khấu hoặc so sánh thị trường, mình có thể hỗ trợ tạo mẫu nhé!

Rate this post

Bài viết Shark Tank và câu chuyện đằng sau “định giá” doanh nghiệp đã xuất hiện đầu tiên vào ngày Công ty TNHH Định giá Bến Thành – Hà Nội.

Continue reading...