TIÊN LƯỢNG NHỮNG “SỰ CỐ” TÂM LÝ CHO HỌC SINH BƯỚC VÀO THPT - Hướng chọn trường cấp 3 ngoài để ý đến các vấn đề năng lực học tập, nhu cầu học tập thì yếu tố tâm lý là điều cần thiết cần được quan tâm. - Nhiều học sinh có kiểu nhân cách yếu hoặc thiếu kĩ năng thì ngay khi đi học mầm non và tiểu học bản thân các em đã có những khó khăn, đặc biệt là khó khăn kết giao, tạo mối quan hệ và giữ gìn mối quan hệ. Tuy nhiên thời điểm đó các biểu hiện thường không rõ ràng, các em cảm thấy khó khăn nhưng chưa thể hiểu hoặc diễn tả khó khăn đó là gì. Vì vậy các em càng không thể tìm sự trợ giúp trừ khi cha mẹ là những người thực sự chú tâm vào con cái và phát hiện, các em còn phụ thuộc vào sự bảo hộ của cha mẹ rất nhiều. Tuy nhiên nhiều cha mẹ khi thấy một vài biểu hiện thì chủ quan nghĩ rằng “ đó là chuyện bình thường, lớn lên sẽ hết” hoặc “ ngày xưa mình cũng thế, có sao đâu”…họ bỏ qua cơ hội giúp đỡ con ở thời điểm còn dễ dàng nhất. - Các em học sinh hiện nay đặc biệt là học sinh thành phố thì được cha mẹ “ưu tiên” cho việc học tối cao. Việc tham gia và hoạt động lao động sản xuất phù hợp với gia đình hầu như không có, tham gia vào hoạt động sinh hoạt hàng ngày như : nấu cơm, giặt quần áo, lau nhà… cũng bị giảm trừ tối đa để con “CÓ THỜI GIAN HỌC”. Thời gian học của con từ sáng tới tối+ học thêm. Chính sự “ưu tiên” này của cha mẹ vô hình chung lấy đi mất cơ hội rèn luyện và học tập các giá trị sống, kĩ năng sống. - Khi các em vào cấp 2, các biểu hiện khó khăn bắt đầu thể hiện rõ hơn, đặc biệt là trong mối quan hệ bạn bè. Cấp 2 là lứa tuổi BẠN BÈ GIỮ VAI TRÒ CHỦ ĐẠO. Bất kể là đứa trẻ con nhà giàu hay nhà nghèo, bố mẹ làm nghề gì nhưng nếu không kết giao được với bạn bè thì sẽ trở thành kẻ bị “ra rìa” đối với nhóm bạn. Chuyện phân bè chia nhóm là chuyện phổ thông. Bản thân các em không thích nghi với nhóm bạn được sẽ luôn thấy tự ti, tủi thân, co cụm; các em có thể tìm các cách trong khả năng để có bạn. Tuy nhiên với vốn kĩ năng sống ít ỏi do được bao bọc thái quá thì làm sao các em có thể chống chọi và qua khỏi ải này. Các em ấy rơi vào trạng thái “cảm giác cô đơn” giữa đám đông…và dần các em có xu hướng tự cô lập mình. Trường học là nơi vui vẻ để đến, nhưng khi các em gặp khó khăn với nhóm bạn và bị “ra rìa” thì việc đi học không khác gì cảm giác đi vào bãi chiến trường, đầy căng thẳng và sợ hãi. Ấy vậy nhưng dấu hiệu này vẫn ít được học sinh và cha mẹ các em quan tâm. Các em thì cứ cố chịu đựng, còn cha mẹ thì cho rằng “lớn lên sẽ qua thôi”. Một số cha mẹ thì dùng cách khuyên con “cứ mạnh dạn chơi với bạn rồi bạn sẽ chơi với con”, “ai cũng chơi con ạ, thân chơi nhiều không thân thì chơi ít”… Xin thưa quý vị, con mà chơi được với bạn thì con đã “rơi vào thảm kịch” này. Con đã cố rồi mà không được. Con không biết chơi với bạn như thế nào chứ không phải con không muốn chơi với bạn. Bạn bè là cả đời sống tinh thần của con mà. - Cuối cấp 2 ngoài biểu hiện khó khăn trong việc kết giao với bạn khiến con buồn phiền thì còn có một số biểu hiện khác như: mối quan hệ với cha mẹ cũng bắt đầu trở nên trúc trắc, con ít tâm sự với cha mẹ hơn, đôi khi còn né tránh giao tiếp. Khi cha mẹ hỏi nhiều thì con trả lời cho xong bằng một từ hết sức trung tính : “BÌNH THƯỜNG” và vào phòng riêng. Nếu có hỏi thêm nữa thì khá cáu. Các vấn đề về học tập cũng bắt đầu rõ dần: kém tập trung hơn trước, sao nhãng hơn trước, nhớ kém hơn trước, ngại học, chơi game…. Thường xảy ra với nữ nhiều hơn nam. Tuy nhiên các em vấn chịu đựng được và cha mẹ vẫn tiếp tục chủ quan như thế. - Bắt đầu học cấp 3, những học sinh vốn đã có các biểu hiện nêu như trên là nhóm học sinh gặp khó khăn toàn phần trong giao tiếp kết giao và học tập. Em lúc này bị cô lập giữa bè bạn. Cảm giác lủi thủi giữa đám đông lớp học là cảm giác kinh hoàng mà các em thường mô tả với tôi. Thời điểm này thường dễ xảy ra các vấn đề trầm cảm học đường, rối loạn lo âu, sang chấn tâm lý… với một số các biểu hiện đặc trưng như: các em chán nản buồn rầu, suy nghĩ quá nhiều không dứt, ăn ngủ kém chất lượng, không giao tiếp với người ngoài và có xu hướng đóng kín cửa một mình, học tập giảm sút, những trường hợp nặng thì nghĩ đến việc làm đau bản thân và dễ chịu với cảm giác đó, tìm game hoặc thuốc lá điện tử để làm mình dễ chịu, nghĩ đến tự sát và có nguy cơ thực hiện hành vi. Đã đến lúc này thì thở còn đang mệt với các em huống chi nghĩ đến học hay làm vừa lòng người lớn. - Với người Việt Nam mình thì chưa có thói quen đi tìm trợ giúp từ chuyên gia tâm lý vì họ ngại người khác biết chuyện, hoặc vì chính người lớn đã làm tổn hại niềm tin của các em quá nhiều nên các em dựng rào chắn với mọi đối tượng kể cả người giúp đỡ các em. Học sinh thì thường có thói quen lên Facebook vào các hội nhóm để đọc thông tin và tự xem mình mắc vấn đề gì. Các em ạ, FB là mạng xã hội, có nhiều thông tin và rất nhanh nhưng cũng có những cái chưa được kiểm chứng. Những lúc như này đừng ngần ngại mà tìm đến chuyên gia, nhất là các nhà tâm lý trường học vì họ có được đào tạo bài bản và có thể giúp đỡ các em với các nguyên tắc đạo đức nghề bảo mật tốt nhất. Cha mẹ và học sinh nên bỏ thói quen “ĐỂ KHÓ KHĂN THÀNH BỆNH RỒI ĐI CHỮA” như thế người khổ và đau đớn chính là các em và cha mẹ. - Tôi hiểu…rất hiểu… những thứ cảm xúc khó chịu mà các em phải chịu đựng, rất hiểu những khó khăn mà các em và gia đình phải đối mặt, 15 năm tôi vật lộn với nghề này rồi chứ ít gì. Nếu chúng ta có sự đồng cảm và tin tưởng lẫn nhau, tôi mong chúng ta sẽ là những người bạn! Kết bạn, đặt câu hỏi và trò chuyện cùng chuyên gia tâm lý Trần Thị Mạnh Linh. Điện thoại/Zalo: 0963529988 Facebook: https://www.facebook.com/profile.php?id=100003748497183
